Egypte - van Aswan via de Nijl terug naar Luxor

Op 21 maart vieren de Egyptenaren Moeder-dag. Het toeval wil dat ik juist op deze dag een bezoek aan de Isis-tempel gepland heb. De wereldberoemde tempel die gewijd is aan Isis, de mythologische oermoeder van het oude Egypte. Welgemoed stap ik in Garb el Sehel in een lokaal busje, een zogenoemde 'shared taxi' voor maximaal zo'n 12 man, maar heb absoluut nog geen idee hoe ik op Philae terecht kom, het eilandje in de Nijl waar de tempel zich bevindt. Ook de chauffeur van het busje heeft geen idee aan welke kant van de Nijloever ik uit moet stappen om de boot naar de tempel te nemen. Hij informeert bij passagiers of iemand dat weet. En hoe toevallig! van achteruit in het busje nodigt Ala'a Mahmoud me vriendelijk uit met haar mee te gaan naar de Isis tempel.

Dit is een van die vele onvoorspelbare momenten, die zich regelmatig voordoen tijdens het rondreizen door Egypte. Dankzij hun enorm gastvrije houding tegenover toeristen, zijn Egyptenaren altijd bereid je op weg te helpen wanneer je even niet weet welke kant je op moet. Ala'a is een studente aan het High Cinema Institute in Gizeh, een voorstad van Cairo, en is met twee vrienden uit Alexandrië een dagje naar Aswan gekomen om de tempel te bezoeken. We stoppen aan de andere kant van de dam en stappen samen in een open karretje met een ronkende benzinemotor. Als ik wil betalen heeft zij dat al voor mij gedaan. Small money, lacht ze vriendelijk. Vijf minuten later staan we aan oostoever van de Nijl waar honderden bootjes klaarliggen om de enkele bezoekers over te varen, die vandaag naar de tempel willen. Dankzij mijn Egyptische begeleiders passeer ik de gebruikelijke souvenirverkopers zonder dat ze ons belagen en hoef ik niet als buitenlander met de schipper te onderhandelen voor de overtocht. De man blijft met zijn bootje geduldig bij het eilandje zolang op ons wachten totdat we terug willen varen. Met het oog op de tempel, die na bijna 2.500 jaar nog verrassend in tact blijkt, tellen 3 á 4 uurtjes meer of minder niet.

Isis is de belangrijkste godin uit de Egyptische mythologie. Aanvankelijk werd zij alleen in de Nijldelta vereerd als vruchtbaarheidsgodin. Later kreeg zij ook de identiteit van Wadjet, de beschermende slangengodin van de beneden Nijl en ging zij samenvallen met de gestalte van Nekhbet, de giergodin van Opper-Egypte. De Egyptische mythologie is vaak erg complex en verwarrend omdat zij over een periode van zo'n 4.000 jaar ontstaan is en iedere regio er zo zijn eigen opvattingen op na hield hoe de godenwereld in elkaar stak. In Het Oude Egypte de bakermat van het jonge Christendom legt Tjeu van de Berk een parallel tussen Isis en de Moeder Gods uit het Christendom.


Oeroude archetypische beelden, zoals de wederopstanding uit de dood van Osiris, de goddelijke echtgenoot van Isis, de maagdelijke geboorte van hun zoon Horus, de drie-ene godsgestalte in Isis-Osiris-Horus en andere voorstellingen uit de Egyptische mythologie zouden ten grondslag liggen aan het christendom. Het betreffen volgens de Zwitserse psychiater en psycholoog Jung diep in het onbewuste collectieve menselijk geheugen opgeslagen mythologische voorstellingen van wat de ( primitieve ) mens in zijn natuurbeleving ervaart. Dr. Tjeu van den Berk, theoloog, beschrijft uitermate boeiend hoe de oude Egyptische mythologie, gebaseerd is op natuurbeleving, en hoe de daarbij behorende inwijdingsrituelen, die in de tempels gehouden werden, vooraf gingen aan de  vroegchristelijke cultuur. Het is interessant te constateren dat complexe culturen uit de antieke wereld vaak als 'heidense' en primitief afgedaan worden.

Opnieuw in de actualiteit van de dag, bevind ik mij de volgende ochtend aan boord van De Monaco, een eenvoudige cruiseboot die in drie dagen vanuit Aswan zeer comfortabel naar Luxor vaart. De ietwat geflatteerde naam van de boot moet waarschijnlijk de luxe van het Europese vorstendom suggereren. Aan tafel tref ik Julian, een -30er en single, uit Colombia, die op een bijzonder avontuurlijke en hypermoderne manier zijn vakantie doorbrengt in Egypte. Hij reist net als ik alleen en heeft vandaag toevallig ook de Isis-tempel op Philae bezocht. Het valt me op dat hij wel erg vaak op zijn telefoon kijkt. Het blijkt dat hij zelf eigenlijk nog helemaal niets van zijn reis afweet. Hij heeft namelijk niets georganiseerd! Nada!

Nadat hij in Cairo geland was en nog geen enkele planning had voor zijn vakantieweek in Egypte, werd hij aangesproken door een jonge ondernemende Egyptenaar, die hem een reis aanbood langs alle high-lights in het land aan de Nijl. Hij zou dagelijks digitaal via zijn telefoon het programma en alle afspraken met plaatselijke gidsen doorgestuurd krijgen en voor de geboden diensten betalen wanneer hij na een week terug zou zijn in Cairo. Dat zou ongeveer $ 1.000,00  gaan kosten. Hij ging er mee akkoord en ik zit nu met hem aan tafel. Hij is dol enthousiast over zijn ervaring tot nu toe, checkt ieder uur zijn telefoon wat hem te wachten en te doen staat en heeft ondertussen de tijd van zijn leven. Maakt zich nergens over en geniet met volle teugen. Hij vertelt vrolijk hoe iedereen hier vol verbazing reageert op de manier waarop hij in zijn onderhoud voorziet. Hij is namelijk keurder en inkoper van Aziatische koffiesoorten voor een groot Indiaas levensmiddelenconcern. Je wordt dus betaald omdat je koffie drinkt? is de verbaasde reactie hier. Daar heb ik jaren voor gestudeerd, probeert hij zich dan nog te rechtvaardigen. Ik kan dat doen zonder ervoor te studeren, reageren de Egyptenaren dan. Hilariteit alom! Gisteren hoorde hij pas dat hij vandaag met de boot naar Luxor zou gaan. Vanmorgen werd hij van zijn hotel opgehaald door een plaatselijke gids die hem naar de tempel van Isis bracht en hem vervolgens aan boord van de De Monaco afzette. Julian checkt zijn telefoon. Vanavond stopt de boot in Kom Ombo en ik moet  bij de receptie op mijn gids wachten. Die gaat mij de tempel van Kom Ombo laten zien, zegt hij en leunt gemakkelijk achterover. Alles loopt op rolletjes, echt vakantie, nice people! Er verschijnt inderdaad en keurig op tijd een gids om mister Julian rond te leiden in de tempel van Kom Ombo.

Tot laat in de avond is het aangenaam toeven op het bovendek. Gedurende de nacht glijdt de boot bijna geruisloos door het water. Kleine lichtjes aan de oever weerspiegelen in het zwarte Nijlwater. Overdag is het lust om de talrijke felucca's, de karakteristieke lokale zeilbootjes met hun metershoog zeilen, voorbij te zien drijven. Vissers slaan met stokken op het water om de vissen in hun netten te jagen. Hier en daar kleine nederzettingen met eenvoudige modderstenen huisje, waar fellahin, boeren, met de hulp van ezeltjes hun land bewerken. Dit is het ongerepte en nauwelijks bezochte Egypte, ingeklemd en verscholen tussen Nijl en woestijn, waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Een totaal andere wereld dan de verstedelijkte gebieden. Twee keer varen we onder een brug door. Die zijn beide relatief nieuw. Tot voor kort vond, ook bij de grotere steden, de oversteek uitsluitend met een ferryboot plaats. Luxor en ook Edfu beschikken nu over een moderne brug. Een van die bruggen is zo laag., dat het zeil van onze boot het zeil op het bovendek, dat voor de nodige schaduw zorgt, naar beneden getakeld worden. Ik geniet van het langzame tempo waarmee we naar onze volgende bestemming varen.

Waarschijnlijk zijn pensionado's ( zoals ik 😎 ) juist vanwege dat tempo zo gecharmeerd van cruise-boten. Edfu is de volgende bestemming en Julian heeft al een berichtje binnen dat hij bij de ingang van de Tempel van Horus op de gids moet wachten. Het lijkt een beetje op Big Brother is watching you, maar dan met een sympathieker oogmerk dan in het boek 1984 van George Orwell. Tijdens de laatste nacht op de boot worden we getrakteerd op een avondje onvervalst buikdansen. Dat wil zeggen onvervalst toeristisch. Het is een beetje de Egyptische versie van Frau Antje op Marken. Alleen deze dame promoot geen kaas en het verschil in motorische vaardigheden is dramatisch, evenals het verschil in klederdracht!

De volgende avond meren we in Luxor af, waar 75% van de stad gericht is op toerisme, dat nu dus voor het merendeel stil ligt. Na het eten gaan Julian en ik een kijkje nemen in de weelderige tuinen van Winter Palace, een prestigieus Victoriaans hotel aan de boulevard langs de Nijl, dat stamt uit de tijd dat Egypte nog onder Brits bewind viel. Vanwege kledingvoorschriften werd ons toegestaan op het buitenterras koffie te drinken. Still very Britisch! Tijdens onze woestijnreis in 2012 hebben Thomas en ik hier twee zeer comfortabele nachten doorgebracht. Julian krijgt bericht hij zich de volgende morgen om 05.00 uur moet melden bij de aanlegplaats van de boot. Daar wordt hij rond die tijd opgepikt. De reisorganisator in Cairo heeft een ballonvaart bij zonsopgang boven het Dal der Koningen aan de westoever van de Nijl voor hem gearrangeerd. Big Brother is full of surprises.